واژه «ارگونومی» از دو کلمه یونانی «ارگو» به معنی کار و «نوموس» به معنی قانون و قاعده طبیعی مشتق شده است و در لغت به معنای قوانین طبیعی کار است، اما در اصطلاح کاربردی علم ارگونومی مجموعه دانشی است که از تلفیق علوم زیستی، فیزیولوژی انسانی، سیستمها و روش ها، طراحی مشاغل و محیط کار و زندگی به وجود آمده است که سعی دارد وسایل، ابزارها، دستگاهها و محیط کار و زندگی را با توجه به در نظر گرفتن توانایی های جسمانی، فکری و محدودیتها و علائق انسانها، طراحی کند. این علم با هدف افزایش بهره وری با توجه به سلامتی، ایمنی و رفاه کارکنان در محیط کار شکل یافته است.
ارگونومی با فاکتورهای انسانی علم طراحی تجهیزات، محیط کار و حتی ماهیت شغلها بر اساس انطباق با افراد انجام دهنده کار، شکل گرفته است.
این علم با هدف افزایش بهره وری، با عنایت بر سلامتی، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. همچنین این علم در تلاش است بجای متناسب سازی انسان با محیط، محیط را با انسان متناسب سازد و در این راستا، سازمان بین المللی کار، واژه ارگونومی را به معنای متناسب کردن کار و شغل برای انسان تعریف نموده است .
ارگونومی طیف وسیعی از عوامل و پارامترها که بین انسان و کار انطباق ایجاد می کند را شامل می شود. تحقیقات در زمینه ارگونومی طراحان را قادر می سازد که تجهیزات و شرایط مناسب تر و منطبق تری با انسان را ایجاد کنند تا از فشار کار بر بدن افراد بکاهد؛ از جمله کنترل پارامترهای محیطی مانند نور، دما ، نویز و…
این علم برای طراحی و ساخت ابزار و سیستم های تولیدی از ساده تا پیچیده ، حل مشکلات مربوط به تکنولوژی نوین و ابزار و وسائل زندگی روزمره، کاربرد دارد.
تعاریف ارگونومی
برخی از تعاریفی که متخصصان و کارشناسان این علم از ارگونومی نموده اند، به عنوان نمونه در زیر آورده می شود:
- ارگونومی علم مطالعه انسانها در حین انجام کار، برای درک ارتباط پیچیده میان افراد و جنبه های فیزیکی و روان شناختی محیط کار، نیازهای شغلی و روشهای کار میباشد .
- ارگونومی علمی است که انسان و تعامل آن را با محصولات، تولیدات، تجهیزات، امکانات، روش ها و محیط کار و زندگی مورد مطالعه قرار می دهد .
- انجمن بین المللی ارگونومی، ارگونومی را چنین تعریف می کند: ارگونومی علمی است که دانش حاصل از علوم انسانی را با مشاغل، سیستمها، محصولات و محیط زیست با توجه به توانایی های جسمانی و روانی و محدودیتهای انسانی مرتبط می سازد .
علم ارگونومی از رشته های علمی نظیر پزشکی، فیزیولوژی، آمار، روان شناسی، مردم شناسی، آناتومی، بیومکانیک و سنجش ابعاد و اجزای بدن انسان، برای طراحی ماشین و محیط کار و زندگی سود می برد. در واقع، ارگونومی یک علم چند رشته ای است که ارتباط مقابل تکنولوژی، محیط و نیازهای روحی و جسمانی انسان را برقرار می سازد.